تحلیل جامعه شناختی نظم اجتماعی با توجه به انواع هنجارگرایی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن

هنجارهای اجتماعی، مقررات و انتظاراتی هستند که با آن جامعه رفتار اعضای خود را هدایت می­کند و بر اساس فرآیند کنترل ­اجتماعی، مشروعیت ­سیاسی و رویه­های اعمال عدالت در زمینۀ حاکمیت، نظم اجتماعی در جامعه تضمین می­شود. در این پژوهش تأثیر متغیرهای مستقل مرتبط با سه زمینۀ کنترل ­اجتماعی، عدالت رویه­ای و سرمایۀ ­اجتماعی بر متغیر وابسته یعنی هنجارگرایی و ابعاد چهارگانۀ آن (متعهدانه، مصلحت­گرایانه، اجبارگرایانه و عادت­گرایانه) در شهر تهران بررسی شده است. روش پژوهش، پیمایش و ابزار استفاده شده پرسشنامه است. جمعیت­ آماری پژوهش، افراد بالای 18 سال ساکن شهر تهران بود که براساس فرمول کوکران و روش نمونه­گیری ­احتمالی ­خوشه­ای چند­مرحله­ای، درنهایت 400 نفر انتخاب شدند. نتایج نشان داد میانگین رتبه­ای هنجارگرایی 81/2 از 5 بوده است. متغیرهای مستقل سن، پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی، کنترل­ رسمی، کنترل­ غیررسمی، خودکنترلی، قطعیت­ مجازات، عدالت­ رویه­ای، مشروعیت ­سیاسی، تعهد دینی، سرمایۀ ­اجتماعی و فردگرایی ارتباط معنادار با متغیر هنجارگرایی دارند. براساس نتایج تحلیل رگرسیون نیز متغیرهای مستقل تعهد دینی، خودکنترلی، فردگرایی، مشروعیت ­سیاسی، عدالت ­رویه­ای و قطعیت مجازات به اندازۀ 429/0 از کل واریانس متغیر وابستۀ هنجارگرایی را در شهر تهران نشان می دهد.